آموزش و تربیت دینی در کودکان و نونهالان، نخستین گامش در خانواده شکل می گیرد و رفتار پدر و مادر در حقیقت الگویی برای کودکان و نوجوانان است و آنان می توانند با رفتار دینی و قرآنی خود زمینه های اولیه تربیت اسلامی را در نونهالانشان فراهم کنند.
به گزارش چی 24 به نقل از حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی:
متن پیام حضرت آیت الله نوری همدانی به همایش کشوری آموزش دینی و قرآن دوره ابتدایی به میزبانی دانشگاه فرهنگیان قم که صبح امروز چهارشنبه پنجم اردیبهشت ماه 1397 توسط مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی (ره) در این همایش قرائت گردید، به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴾ (لقمان،آیه 17)
حضرت لقمان (ع) به فرزندش پند و اندرز می‌کرد که ای پسرم! نماز را برپا دار و یا حضرت ابراهیم در مقام دعا به پیشگاه پروردگار عرض می‌کند که ﴿رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ﴾(ابراهیم،آیه40) یعنی پروردگارا مرا از برپاکنندگان نماز قرار ده، همچنین فرزندانم را اهل نماز قرار بده و دعای مرا مستجاب کن. از این آیات معلوم می‌شود که انسان نسبت به تربیت دینی فرزندانش مسئول است و باید سعی کند که از کودکی رابطه آنها را با پروردگار که مظهرش نماز است، ایجاد کند و از خدا هم بخواهد که او و فرزندانش را از نماز گزاران قرار دهد. در آیه دیگر خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: ﴿وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى﴾(سوره طه، آیه 133) در این آیه هم تأکید شده است اهل و خانواده خود را به نماز امر کن و خودت هم بر اقامه نماز جدی و شکیبا باش، و در این آیه شریفه نیز دلالت دارد که والدین باید خودشان اهل نماز باشند و سعی کنند که فرزندان خود را هم با نماز آشنا کنند و آنها را هم نماز خوان تربیت کنند.
بنابراین آموزش و تربیت دینی در کودکان و نونهالان، نخستین گامش در خانواده شکل می‌گیرد و رفتار پدر و مادر در حقیقت الگویی برای کودکان و نوجوانان است و آنان می‌توانند با رفتار دینی و قرآنی خود زمینه‌های اولیه تربیت اسلامی را در نونهالانشان فراهم کنند.
علاوه بر نماز، آموزش قرآن به کودکان نیز یکی از وظایفی است که در سیره‌ی معصومین (ع) نسبت به آن تأکید فراوانی شده است و حتی حضرت امیر المومنین (ع) می‌فرمایند: (وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أن يُحَسِّنَ اِسمَهُ وَ يُحَسِّنَ اَدَبَهُ، و يُعَلِّمَهُ القُرآنَ) یعنی حق فرزند بر پدرش این است که اسم نیکویی برای او بگذارد و او را به خوبی تربیت کند و همچنین قرآن به او بیاموزد. بنابر فرمایش حضرت امیرالمومنین (ع) آموزش قرآن به نونهالان و کودکان موضوعیت دارد و این مهم بر عهده پدر است که یا خودش اگر علم و دانش آن را دارد، فرزندش را آموزش دهد و یا اگر خود این توانایی را ندارد، باید مقدمات این آموزش را برای او فراهم کند تا در محیطی آموزشی بتواند آموزش‌های لازم برای تلاوت و فهم قرآن بدست آورد.
همه این آیات و احادیث بیانگر اهمیت آموزش‌های دینی و قرآن در سنین کودکی است و حال که نظام آموزشی کشور نیز از همان ابتدا دروس دینی و قرآن را در برنامه‌های درسی خوددارند، باید سعی کنند از این فرصت نظام آموزشی حداکثر استفاده را بکنند و نگذارند کلاس‌های قرآن آموزش و پرورش بی‌محتوا و ضعیف اداره شوند و یا تعطیل گردند. البته آموزش قرآن و علوم دینی به کودکان و نوجوانان از ظرافت خاصی برخوردار است و باید با رعایت همه نکات فنی و آموزشی و تربیتی باشد و برای دانش آموزان جذابیت داشته باشد، به عنوان مثال بیان قصه‌های قرآن یکی از شگردهایی است که می‌تواند در جذب کودکان و نوجوانان مؤثر باشد، لذا قرآن کریم قصه‌های فراوان دارد و هدفش از بیان این قصه‌ها جذب مخاطب و هدایت انسان‌هاست و به یاد دارم که رهبر معظم انقلاب در بیان چگونگی علاقه‌مندی خود به قرآن اشاره داشتند اولین آشنایی من با قرآن توسط مادرم بود که قصه‌های قرآن را برای ما بازگویی می‌کرد.
البته قرآن کریم لطایف و زیبایی‌های بسیاری دارد که اگر معلمین قرآن متبحر باشند و آموزش‌های لازم را دیده باشند و به شیوه‌های آموزشی و تربیتی هم آگاه باشند، قطعاً می‌توانند دانش آموزان را در پناه قرآن و عترت پرورش دهند. نظام آموزش و پرورش باید همان‌طور که نسبت به دروس اصلی جدیت دارد، نسبت به دروس دینی و قرآن هم توجه لازم را داشته باشد و برای این دروس از معلمین آشنا به قرآن و یا اساتید حوزه استفاده کند و معلمی که تخصص دینی و قرآنی لازم را ندارد برای این درس ها سر کلاس نفرستد.
هم‌اکنون مهم‌ترین بستر آموزش برای دین و قرآن در مدارس و آموزش و پرورش است و چنین فرصتی برای تربیت دینی و قرآنی کودکان و نوجوانان در بیرون نظام آموزش و پرورش به آسانی ممکن نیست و ما باید از فرصتی که نظام اسلامی برای تربیت فرزندانمان پدید آورده است، حداکثر استفاده را داشته باشیم. ((و ماعلی الرسول الا البلاغ))
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته
حسین نوری همدانی
متن پیام حضرت آیت الله نوری همدانی به همایش کشوری آموزش دینی و قرآن دوره ابتدایی به میزبانی دانشگاه فرهنگیان قم که صبح امروز چهارشنبه پنجم اردیبهشت ماه 1397 توسط مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی (ره) در این همایش قرائت گردید، به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿ يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴾ (لقمان،آیه 17)
حضرت لقمان (ع) به فرزندش پند و اندرز می‌کرد که ای پسرم! نماز را برپا دار و یا حضرت ابراهیم در مقام دعا به پیشگاه پروردگار عرض می‌کند که ﴿رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ﴾(ابراهیم،آیه40) یعنی پروردگارا مرا از برپاکنندگان نماز قرار ده، همچنین فرزندانم را اهل نماز قرار بده و دعای مرا مستجاب کن. از این آیات معلوم می‌شود که انسان نسبت به تربیت دینی فرزندانش مسئول است و باید سعی کند که از کودکی رابطه آنها را با پروردگار که مظهرش نماز است، ایجاد کند و از خدا هم بخواهد که او و فرزندانش را از نماز گزاران قرار دهد. در آیه دیگر خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: ﴿وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى﴾(سوره طه، آیه 133) در این آیه هم تأکید شده است اهل و خانواده خود را به نماز امر کن و خودت هم بر اقامه نماز جدی و شکیبا باش، و در این آیه شریفه نیز دلالت دارد که والدین باید خودشان اهل نماز باشند و سعی کنند که فرزندان خود را هم با نماز آشنا کنند و آنها را هم نماز خوان تربیت کنند.
بنابراین آموزش و تربیت دینی در کودکان و نونهالان، نخستین گامش در خانواده شکل می‌گیرد و رفتار پدر و مادر در حقیقت الگویی برای کودکان و نوجوانان است و آنان می‌توانند با رفتار دینی و قرآنی خود زمینه‌های اولیه تربیت اسلامی را در نونهالانشان فراهم کنند.
علاوه بر نماز، آموزش قرآن به کودکان نیز یکی از وظایفی است که در سیره‌ی معصومین (ع) نسبت به آن تأکید فراوانی شده است و حتی حضرت امیر المومنین (ع) می‌فرمایند: (وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أن يُحَسِّنَ اِسمَهُ وَ يُحَسِّنَ اَدَبَهُ، و يُعَلِّمَهُ القُرآنَ) یعنی حق فرزند بر پدرش این است که اسم نیکویی برای او بگذارد و او را به خوبی تربیت کند و همچنین قرآن به او بیاموزد. بنابر فرمایش حضرت امیرالمومنین (ع) آموزش قرآن به نونهالان و کودکان موضوعیت دارد و این مهم بر عهده پدر است که یا خودش اگر علم و دانش آن را دارد، فرزندش را آموزش دهد و یا اگر خود این توانایی را ندارد، باید مقدمات این آموزش را برای او فراهم کند تا در محیطی آموزشی بتواند آموزش‌های لازم برای تلاوت و فهم قرآن بدست آورد.
همه این آیات و احادیث بیانگر اهمیت آموزش‌های دینی و قرآن در سنین کودکی است و حال که نظام آموزشی کشور نیز از همان ابتدا دروس دینی و قرآن را در برنامه‌های درسی خوددارند، باید سعی کنند از این فرصت نظام آموزشی حداکثر استفاده را بکنند و نگذارند کلاس‌های قرآن آموزش و پرورش بی‌محتوا و ضعیف اداره شوند و یا تعطیل گردند. البته آموزش قرآن و علوم دینی به کودکان و نوجوانان از ظرافت خاصی برخوردار است و باید با رعایت همه نکات فنی و آموزشی و تربیتی باشد و برای دانش آموزان جذابیت داشته باشد، به عنوان مثال بیان قصه‌های قرآن یکی از شگردهایی است که می‌تواند در جذب کودکان و نوجوانان مؤثر باشد، لذا قرآن کریم قصه‌های فراوان دارد و هدفش از بیان این قصه‌ها جذب مخاطب و هدایت انسان‌هاست و به یاد دارم که رهبر معظم انقلاب در بیان چگونگی علاقه‌مندی خود به قرآن اشاره داشتند اولین آشنایی من با قرآن توسط مادرم بود که قصه‌های قرآن را برای ما بازگویی می‌کرد.
البته قرآن کریم لطایف و زیبایی‌های بسیاری دارد که اگر معلمین قرآن متبحر باشند و آموزش‌های لازم را دیده باشند و به شیوه‌های آموزشی و تربیتی هم آگاه باشند، قطعاً می‌توانند دانش آموزان را در پناه قرآن و عترت پرورش دهند. نظام آموزش و پرورش باید همان‌طور که نسبت به دروس اصلی جدیت دارد، نسبت به دروس دینی و قرآن هم توجه لازم را داشته باشد و برای این دروس از معلمین آشنا به قرآن و یا اساتید حوزه استفاده کند و معلمی که تخصص دینی و قرآنی لازم را ندارد برای این درس ها سر کلاس نفرستد.
هم‌اکنون مهم‌ترین بستر آموزش برای دین و قرآن در مدارس و آموزش و پرورش است و چنین فرصتی برای تربیت دینی و قرآنی کودکان و نوجوانان در بیرون نظام آموزش و پرورش به آسانی ممکن نیست و ما باید از فرصتی که نظام اسلامی برای تربیت فرزندانمان پدید آورده است، حداکثر استفاده را داشته باشیم. ((و ماعلی الرسول الا البلاغ))
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته
حسین نوری همدانی
